Хэл судлал, эсвэл Михал Русинекийн "Wieheister".

Михал Русинек намайг хэзээ ч гайхшруулдаггүй. Хэлтэй холбоотой янз бүрийн асуудлыг хөндсөн түүний дараалсан хүүхдүүдэд зориулсан номнууд руу шилжихэд түүний хэлэлцэж, янз бүрийн өнцгөөс шинжилдэг бүх үгийг олж, судлахын тулд хийсэн асар их ажлыг би орхиж чадахгүй байна. Дээрээс нь энэ бол маш сайн уншлага юм!

Ева Свержевска

Хараал ба бүс нутгийн үзэл

номонд "Хэрхэн тангараглах вэ. Хүүхдийн хөтөч(Znak Publishing House, 2008) Зохиогч нь бага насны болон хөгшин уншигчдад зориулсан хүүхдүүдийн хэрэглэдэг хараалын талаар маш ухаалаг бөгөөд сонирхолтой бичсэн. Эхлээд тэр уншигчдаас цуглуулж, дараа нь тэдгээрт үндэслэн яруу найргийн лавлах ном бүтээжээ.

"Ном руу тэмүүлдэг хүн"Микмакаас Зазули хүртэл…(Бездроза хэвлэлийн газар, 2020). Михал Русинек ердийн сониуч зангаараа, гэхдээ нэгэн зэрэг хошигнолоороо янз бүрийн бүс нутгийн үзлийг ажиглаж, богино шүлэг, дүрслэлийн тусламжтайгаар тэдгээрийг тайлахыг хичээдэг.

Риторик ба түүх

Байрлал "Юу яриад байгаа юм бэ?! Хүүхдэд зориулсан үгийн ид шид эсвэл уран илтгэл", dr hab-тай хамтран бүтээсэн. Ягеллонийн их сургуулийн Анета Залазинска залуу уншигчдад ярилцагчдаа хэрхэн итгүүлэх эсвэл тайзны айдас, олон нийтийн ярианы стрессийг хэрхэн даван туулах талаар зааж өгдөг.

Түүний хамгийн сүүлийн номонд,Wihajster, зээлийн үгсийн гарын авлага"(Знак, 2020 онд нийтлэгдсэн) зохиолч залуу (гэхдээ бас нэлээд өндөр настай) уншигчийг бусад хэлнээс бидний "барьж авсан" үгсийн жишээгээр бөмбөгддөг.

– Бидний хэрэглэдэг үг хаанаас гарсныг зөвхөн хүүхдүүд мэдэх ёсгүй гэж би боддог. Wieheister дээр ажиллах нь надад маш их зүйлийг зааж өгсөн учраас би үүнийг өөрийн туршлагаас мэдэж байна. Аливаа хэлийг харснаар бид өөрсдийн соёл, түүний төлөөлж буй соёл иргэншлийн талаар илүү үнэн зөв дүр зургийг олж авдаг” гэж Михал Русинек хэлэв. – Үгийн түүхийг гүн гүнзгий судалснаар бид нэгэн цагт үндэстэн дамнасан, олон үндэстний соёлтой байсан Польш улсын түүхийг бас хардаг. Тэрээр бусад соёлтой өөр өөр харилцаатай байсан: заримдаа дайчин, заримдаа арилжааны, заримдаа зүгээр л хөршүүд гэж тэр тайлбарлав. – Соёл иргэншил, соёл, хоолны газар хаанаас ирсэн талаар бид бас дүгнэлт хийж болно. Энэ нь сонирхолтой ярианы эхлэл байж магадгүй юм.

Хамтдаа багаараа

Wieheister бол үүн дээр ажиллахад цаг хугацаа шаардагдахаас гадна маш их судалгаа, тэр ч байтугай тухайн сэдвээр мэргэшсэн бусад хүмүүсийн оролцоог шаарддаг гэдгийг нэг дороос харуулдаг номуудын нэг юм.

– Энэ номыг бичихдээ би проф. Варшавын их сургуулийн хэлний түүхч Исабела Виниарска-Горска зохиолчид хэлжээ. "Миний хүсэлтээр тэрээр янз бүрийн сэдэвчилсэн тойргийн үгсийн гарал үүслийг тайлбарласан уриа лоозон бэлдсэн - хэлэнд байсаар байгаа үгс, орчин үеийн хүүхдүүдэд учирч болох объектуудыг нэрлэх" гэж тэр тайлбарлав. - Бид энэ талаар маш их ярьсан, профессор олон эх сурвалжаас этимологийг шалгасан. Ажил хэдэн сар үргэлжилсэн. Дүрслэлүүдийг дурдахгүй өнгөрч болохгүй. Миний эгч Жоанна Русинек нэмэлт хэцүү даалгавартай байсан: хүүхдийн номонд чухал ач холбогдолтой хошин шогийн давхарга энэ номонд зөвхөн зураг дээр байдаг. Учир нь уг текст нь зөвхөн уриа лоозон агуулсан байдаг” гэж Русинек нэмж хэлэв.

Нууц үгс

Үнэнийг хэлэхэд, би зохиогчтой бүрэн санал нийлэхгүй байна. Тийм ээ, дүрслэл нь Wieheister-д маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг - тэд инээдтэй, анхаарал татахуйц, анхаарал татдаг, гэхдээ товч тайлбар, уриа лоозон сонгох, тэдгээрийг тодорхой хэлтэстэй холбоход маш их хошигнол байдаг. Яагаад гэвэл “Дэлхийн” ангилалд “Хусарз”, “Улан” хаана байна вэ?

Энэ номын зохиогчид тус тусдаа өгүүллүүдийг сонгож, дараа нь тайлбарлахад маш их цаг хугацаа өнгөрөөсөн гэсэн гайхалтай сэтгэгдэл надад төрж байна. Энэ нь хуудас бүр дээр мэдрэгддэг, ялангуяа зохиогч нь товч тайлбараар хязгаарлагдахгүй, жишээлбэл, цагны тухайд илүү өргөн хүрээтэй тайлбар өгөхийг зөвшөөрсөн тохиолдолд:

Цаг - ханын цагийг Seiger гэж нэрлэдэг Герман хэлнээс бидэнд ирсэн; Эрт дээр үед энэ үгийг "ус зайлуулах", "шүүлтүүр" гэсэн утгатай сихен үйл үгээс ус эсвэл элсэн цаг, эсвэл элсэн цаг гэж нэрлэдэг байв. Урьд нь цагийг “ка[-кап”, дараа нь “тик-так” хийдэг байсан бол өнөөдөр ихэвчлэн чимээгүй байдаг.

-Өнөөдрийн миний хамгийн дуртай үг wihajster. Бид нэг ч үг мэдэхгүй эсвэл мартсан үед гарч ирдэг хийц үгэнд үнэхээр дуртай гэж тэр тайлбарлав. Энэ нь "юу гэж нэрлэдэг вэ?" гэсэн утгатай "wie heiss er?" гэсэн Германы асуултаас гаралтай тул онцгой юм. Wihaister гэж юу вэ гэж асуухад би ихэвчлэн шошгонд хэрэглэдэг динк гэж хариулдаг. Магадгүй заль мэх.

Манайхаас авсан

Михал Русинек польш хэл рүү зөвхөн гадаад хэлнээс зээлсэн үгсийг төдийгүй эсрэгээр - биднээс бусад хэл рүү орж ирсэн үгсийг нэвтрүүлэхээр шийджээ. Тэднийг зөв баримтжуулах нь маш хэцүү ажил болох нь тодорхой болсон.

"Би номонд польш үг, өөрөөр хэлбэл бусад хэлнээс авсан польш үгсийг оруулахыг үнэхээр хүсч байсан" гэж зохиолч хэлэв. – Харамсалтай нь тийм ч олон биш бөгөөд тэднийг олохын тулд маш их хөдөлмөр зарцуулсан. Хэрэв тийм бол тэд Польш хэл биш (Польш нь зөвхөн бусад хэл рүү дамжуулагч байсан) гэж тэр тайлбарлав. Жишээлбэл, герман, скандинав хэлнээс зээлсэн өргөст хэмхтэй холбоотой байсан боловч анх Грек хэлнээс гаралтай (аугорос гэдэг нь ногоон, боловсорч гүйцээгүй гэсэн үг).

Михал Русинекийн бүх номууд нь хэлний тухай, тэр дундаа Вихайстерт сүүлийн үед хамгийн их таалагдаж байгаа юм уу эсвэл бусад сэдвийн тухай өгүүлсэн номууд нь ахмад болон залуу хүмүүсийн анхаарлыг татах ёстой. Тэдгээрийн доторх мэдлэг, эрудици, хошин шогийн хослол нь үнэхээр жинхэнэ урлаг бөгөөд зохиолч тэр болгонд маш сайн амжилтанд хүрдэг.

Хавтасны зураг: Эдита Дуфай

Мөн 25-р сарын 15-ны XNUMX дахь өдөр та AvtoTachkiu-ийн Facebook профайл дээр Михал Русинектэй онлайнаар уулзах боломжтой. Доорх диаграмын холбоос.